Musea en evenementen: de dans tussen collectie en commercie
16 januari 2017Hoe ziet de toekomst van musea er uit en wat is daarin de rol van het bedrijfsleven? Die vraag stond centraal tijdens de MuseumTop, die werd gehouden ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van het Platform Museale Locaties.
De Levi Lassenzaal van het Gemeentelijk Museum in Den Haag was eind november goed gevuld met museumdirecteuren, eventmanagers en andere event professionals. Voordat het glas werd geheven op tien jaar PML werd via een congres alvast vooruitgeblikt naar de kansen voor musea in de komende tien jaar. Het PML werd in 2006 opgericht met als doel om op verantwoorde wijze zakelijke events in musea te organiseren, met respect voor de collectie en wensen van de reguliere museumbezoekers. 'In die tien jaar is het draagvlak voor events in musea enorm toegenomen,' vertelt Leon Kruitwagen, directeur van PML. Van 33% draagvlak in 2006 tot 93% tegenwoordig.
Doelstellingen Platform Museale Locaties
De doelen voor de toekomst heeft PML ook al scherp op het netvlies: meer commerciële activiteiten in de musea, meer samenwerking, het aantrekken van nieuwe doelgroepen, events inzetten als fondsen wervend middel en meer promotie en zichtbaarheid van musea. Zakelijke events in huis halen is voor musea een realiteit geworden om het huishoudboekje op orde te krijgen nu de subsidies onder druk staan. Tijdens het congres ging het overigens niet alleen over de rol van events, maar ook over het aantrekken van nieuwe doelgroepen.
'Netwerk is belangrijker dan gebouw'
Het werd een interactief congres onder leiding van dagvoorzitter en culturele duizendpoot Andrea van Pol. Elk onderwerp werd ingeleid door schrijfster Pauline Slot. Haar boek Museumbezoeking sloot goed aan bij de onderwerpen die ter tafel kwamen. Op het podium twaalf museumdirecteuren (niet allemaal tegelijk), terwijl mensen in de zaal via stemkastjes konden reageren op stellingen en vragen konden stellen. De eerste stelling ging over de vraag of grote musea met hun kaskrakers kleine musea niet van de kaart zouden blazen. Gène Bertrand van Museumplein Limburg: ' Blockbusters zijn nodig voor grote musea, terwijl kleine musea daar via samenwerking vaak een graantje van meepikken.' Michel van Maarseveen van Museum Paleis Het Loo: 'Grote musea en niche musea overleven gemakkelijker dan het mainstream middensegment. Bij Paleis Het Loo spelen blockbusters een minder grote rol. Bezoekers komen niet alleen voor de tentoonstelling, maar vooral ook voor het museum zelf.'
Gène Bertrand: 'De uitdaging van musea is om los te komen van hun gebouw. Kijk naar ontwikkelingen als Airbnb en Uber. Een netwerk is belangrijker dan een gebouw. Het design van de omgeving gaat ook een belangrijke rol spelen, net als participatie van de bezoeker. Het proces dat de bezoeker in een museum doormaakt is belangrijk dan de uitkomst.'
Dat geldt in sterke mate voor het museum Geofort, waar niet een collectie centraal staat, maar waar bezoekers via interactieve games spelenderwijs kunnen ervaren wat navigatie inhoudt. Willemijn Simon van Leeuwen van Geofort: 'Tegenwoordig lopen mensen niet meer langs objecten, maar laten we kinderen dwalen in een doolhof. De 'sense of fun' staat centraal. Dat bereiken we door gamification. Mensen gaan niet meer minutenlang stilstaan om iets te lezen. Door hen een beleving aan te bieden, leren ze spelenderwijs.'
Zelf evenementen organiseren
Tussen musea en zakelijke events zit altijd een spanningsveld. In de regel vinden events in musea plaats op plekken die niet toegankelijk zijn voor de reguliere bezoekers en na sluitingstijd. Bedrijven zijn vaak pas welkom als ze op lange termijn structureel bijdragen aan het museum of fors de beurs willen trekken. Dat is de perceptie van veel event organizers, maar de museumdirecteuren zijn het daar slechts mondjesmaat mee eens. Sommige musea nemen zelf het voortouw; Het Scheepvaartmuseum houdt de collectie en evenementen gescheiden, maar overweegt om in de toekomst meer evenementen te organiseren rondom de museale activiteiten. Michael Huijser van Het Scheepvaartmuseum: 'Op die manier zouden we kunnen uitgroeien tot het clubhuis voor de maritieme sector, waar sponsors hun bijeenkomsten kunnen houden'.
Collectie of commercie?
Een heet hangijzer is altijd: een museum een dag of een periode sluiten in verband met een lucratief evenement? 'Dat is zeer verleidelijk' vertelt Ralph Dassen van het Tassenmuseum Hendrikje, dat vaak verhuurd wordt voor high teas, 'maar het is en blijft een spagaat.' Michael Huijser van Het Scheepvaartmuseum stipt aan dat evenementen zelfs kunnen leiden tot een verkeerde perceptie met reputatieschade tot gevolg: 'Voor de Eurotop waren we drie weken dicht, maar omdat de Eurotop een half jaar duurde was de perceptie dat we een half jaar dicht waren. Zo krijg je al snel een naam. Ik sta niet op voorhand te juichen om evenementen binnen te halen. Ze zijn nodig voor de bedrijfsvoering, maar het is heel vervelend om een schoolklas voor je lege deur te hebben staan.' Hij schetst daarmee het eeuwige dilemma tussen de museumcollectie en commercie.
Toekomst
Hoe ziet de toekomst van musea er uit? De vergrijzing bereikt binnen drie jaar z'n top, dus een langdurige extra aanwas van 65+ zit er niet in. Enkele tips die de revue passeerden: flexibel inspelen op de actualiteit, blockbusters (kaskrakers) naast 'echte' tentoonstellingen, waarmee je bezoekers van de grond optilt. Ook positionering speelt een rol. Zo heeft Bert Boer het Muiderslot internationaal vermarkt als 'Castle of Amsterdam'. Per slot van rekening behoort het slot tot de verdedigingslinie 'Stelling van Amsterdam'. De meesten zien de toekomst vrij zonnig in. Ook Leon Kruitwagen: 'Dat ligt mede aan de openheid van musea om de organisatie van events toe te staan én doordat de organisatiegraad van musea groot is.'
Fotografie: Clickshots.nl
Goed artikel?
Schrijf je in net als 37.058 andere professionals en ontvang wekelijks de beste artikelen!
