Spreker ReddingsVestifal: ‘Het ‘ik’ is belangrijk, maar het ‘wij’ kan veel mooier zijn’

Op de vlucht voor de heersende dictatuur in Congo en op zoek naar een betere en vooral veiligere toekomst, belandde Paul in Nederland. In gesprek met studenten van het Fontys ACI vertelt hij over zijn ervaring, hoop en dromen voor de toekomst en zijn levensfilosofie genaamd ‘Ubuntu’.

Vertrouwen in de mens
In de jaren ’90 kwam Mbikayi naar Nederland toe. Dankzij onder andere het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (CAO) en Vereniging Vluchtelingenwerk had de jonge Congolees al snel een dak boven zijn hoofd en langzaamaan kreeg hij weer vertrouwen in de mensheid. ‘De eerste echter die een bijdrage heeft geleverd aan het terugwinnen van mijn vertrouwen in de mens is Vluchtelingenwerk Nederland. Wat je meemaakt als vluchteling zorgt ervoor dat je het vertrouwen kwijtraakt. Asiel krijgen is nou eenmaal niet alleen maar een administratieve afhandeling van wel of geen verblijfsstatus krijgen. Het is het terugwinnen van vertrouwen zodat je weer deel kan nemen aan het maatschappelijk verkeer, zodat je weer contact kan maken met anderen.’ Toch heeft het bijna 13 jaar geduurd voordat Mbikayi zich echt thuis kon voelen in Nederland. Dankzij zijn eigen ervaring begrijpt Mbikayi goed wat de vluchtelingen meemaken: ‘Ik weet hoe belangrijk het eerste contact met Nederland is en inmiddels ken ik Nederland nu goed genoeg om een verschil te kunnen maken.’

Ik-cultuur
Sinds Mbikayi in Nederland is merkt hij dat hier sprake is van een ik-cultuur. ‘Deze ik-cultuur heeft de neiging nieuwkomers te vragen te doen zoals de rest doet. Integratie noemen ze dat. Ik geloof dat mensen sterker zijn wanneer ze handelen vanuit hun eigen gedachtes. Anders doe je wat anderen doen maar dan minder efficiënt.’ Volgens Mbikayi is samenwerken en samenleven moeilijker in Nederland omdat iedereen overtuigd is van zijn eigen gelijk waardoor er continu concessies gemaakt moeten worden. Dit in tegenstelling tot de Afrikaanse filosofie, die meer gebaseerd is op gemeenschap.

Vastgeroest
Behalve als spreker is Paul Mbikayi ook werkzaam als adviseur bij de overheid. In het contact met collega’s merkt hij dat veel mensen vasthouden aan bestaande patronen. ‘Als ik naar links wil en mijn collega’s willen naar rechts, omdat zij altijd al rechts zijn gegaan, moet je je keuze toelichten. Soms gaat dat prima, maar er zijn ook mensen waar het niet bij binnenkomt, hoevaak je iets ook uitlegt. Ik denk dat dat met inlevingsvermogen te maken heeft en met het openstaan voor andere inzichten. Er zit in mij de drang om de manier waarop wij met elkaar omgaan te innoveren, te verbeteren. Ik geef mezelf bloot om mensen te helpen ontdekken dat het ‘ik’ belangrijk is, maar dat het ‘wij’ nog mooier kan zijn.’

Syrische vluchtelingen
‘De vluchtelingen uit Syrië hebben ook bepaalde verwachtingen, waar niet altijd aan voldaan kan worden. Vanuit mijn eigen achtergrond en ervaring zag ik dat dit ging botsen. Ik wilde advies geven, maar er werd niet geluisterd omdat ik een ingenieur ben en geen antropologie of sociologie heb gestudeerd.’ Dit soort situaties wil Mbikayi voorkomen. Veel mensen hebben hun oordeel over anderen al klaar, zonder naar ze geluisterd te hebben, ook wat betreft vluchtelingen. ‘Op die manier sluit je alle mogelijkheden die zij te bieden hebben af. Daarom wil ik mijn verhaal vertellen. Zodat er gehoord kan worden hoe iedereen, ook een vluchteling, een verschil kan maken.’

ReddingsVestifal
Dat verhaal zal Paul vertellen op woensdag 14 oktober aanstaande in Studio’s Aalsmeer tijdens ReddingsVestifal. Heb je nog geen kaartje maar wil je wel komen, dan kan dat! Op www.reddingsvestifal.nl kun je direct jouw kaartje bestellen (100% ten behoeve van het Rode Kruis). Tot dan!

Fotocredits foto Paul Mbikayi: Goedele Monnens