Verandercurve: Hoe gaan we om met de corona-virus-crisis?

Fase 1: Ontkenning

Op het moment dat bekend werd dat in China het coronavirus was uitgebroken, leek het nog een ver-van-ons-bed-show. We waren wel geïnteresseerd, misschien zelfs nieuwsgierig en in sommige gevallen zelfs een beetje bang. Toch blijkt dat bij de meesten van ons het besef er niet was dat het ook deze kant op zou kunnen komen en het een enorme impact op de hele wereld zou kunnen hebben. Typisch de ontkenningsfase. Het is ver weg, we zijn er niet direct bij betrokken en we kunnen het ver van ons vandaan houden. Dat zie je ook nog steeds bij een groep mensen in Nederland. Je hebt een groep die gelijk binnen blijft. Direct herkent wat er aan de hand is. Er is een groep die langzaam begon te merken dat ze er misschien toch iets aan zouden moeten gaan doen. En een hele groep die het allemaal overdreven vindt.

Er zijn drie fases van hoe mensen de ontkenning ingaan. De eerste groep die direct ziet wat er aan de hand is. Een tweede groep die langzaam de ontkenning doorloopt en gaat zien dat het echt serieus is. En een groep die volledig in de ontkenning blijft zitten en het allemaal onzin vindt. Typisch voor deze fase is het vasthouden aan het verleden. Eigenlijk wil je alles houden zoals het is en geen verandering doormaken. En pas als het heel erg dichtbij komt is er de realisatie dat er echt iets moet gaan veranderen. Of er moeten dwingende maatregelen opgelegd worden. 

Wat kun je doen: De realiteit is er. Het gaat gebeuren of je wilt of niet. De feiten onder ogen zien. 

Fase 2: Weerstand

Naarmate de berichtgeving steeds serieuzer werd en ook Italië aan de beurt was met het Coronavirus werd men in Nederland ook steeds meer gespannen. Er kwam weerstand tegen het feit dat er geen actie ondernomen werd. Of dat mensen nog steeds naar skigebieden op vakantie gingen. Of juist niet gingen. Iedereen begon zijn of haar eigen mening te vormen over wat wel en niet zou moeten kunnen. Iedereen wilde zeker nog zelf beslissen of ze dingen wel of niet wilden doen. Er was weerstand tegen veranderingen die langzaam op ons afkwamen. Het kwam steeds dichterbij en werd steeds realistischer. “Het zou ook mij wel eens een keer kunnen treffen” was de tendens. Of ”het zal mij helemaal niet treffen”. Wat er ook gedaan of gezegd werd, er was altijd een groep die ertegen was. Of er een eigen idee over had. Het werd steeds persoonlijker en kwam ook steeds dichterbij. Waardoor mensen langzaam in een verkramping schoten en begonnen te marchanderen wat eventueel wel en niet zou kunnen. Moeten we nu actie gaan ondernemen en Nederland in lock down gooien? Moeten we wel niet binnenblijven? Kunnen we wel niet naar het strand? En moeten bedrijven wel of niet openblijven? Mensen gaan met elkaar onderhandelen wat wel en niet mogelijk is of waar ze wel of niet achter staan en proberen zo lang mogelijk aan hun eigen leven en regels vast te houden. En langzaam komen we dan aan bij diepste punt waar de acceptatie zijn vorm begint te krijgen. Het besef begint bij een steeds grotere groep door te dringen dat het tijd wordt voor steeds drastische maatregelen. Ook steeds meer mensen kunnen hier nu achter staan omdat het coronavirus steeds dichterbij komt. En langzaam in hun omgeving beginnen te ontdekken dat er mensen geraakt worden. Of horen hoe de gezondheidszorg overloopt en het bijna niet meer aan kan. 

We beginnen langzaam te accepteren dat de situatie niet veranderd kan worden en dat er geen andere mogelijkheid is dan erin mee te gaan.

Wat kun je doen: Empathie helpt in deze fase. Het is moeilijk en onzeker. We weten niet wat er gaat gebeuren. Alle emoties toelaten en ondersteuning zoeken. Niet te veel terugkijken en hopen dat het weer gaat worden zoals het was. En vasthouden aan houden gewoontes en routines. 

Fase 3: Exploratie

Als we langzaam de acceptatie voorbij zijn kunnen we gaan kijken wat er nog wel mogelijk is. Het thuis zitten tijdens de coronavirus crisis is voor veel mensen realiteit. Scholen zijn dicht. Kantoren zijn dicht. En alleen diegene die nog echt moeten werken of niet anders kunnen gaan door, zo goed en kwaad als het kan. Iedereen is op zoek naar mogelijkheden wat nog wel kan. Hoe ze kunnen overleven. Hoeveel ze met elkaar kunnen samenwerken en elkaar kunnen ondersteunen in deze fase. Er ontstaan allerlei nieuwe initiatieven die in de weerstand fase niet voor mogelijk werden gehouden. Mogelijkheden beginnen te groeien en het elkaar ondersteunen en elkaar door deze fase heen helpen is belangrijker dan het eigenbelang. Er ontstaat ook positieve energie ondanks alle problemen die er zijn. Ook omdat we weer in actie kunnen komen en we iets kunnen doen. 

Wat er ook gebeurt is dat men af en toe weer terugschiet in de weerstand. Omdat we niet kunnen gaan sporten, gaan winkelen, niet de mensen kunnen gaan bezoeken die we graag zouden willen zien. Daarnaast voelen we en beperktheid in onze vrijheid. Het ene moment kunnen we er goed mee opschieten en het andere moment kunnen we er gefrustreerd van raken. Zeker de jonge generatie die nooit te maken heeft gehad met een beperking heeft daar moeite mee. Kenmerkend voor deze fase is er is geaccepteerd dat de situatie is zoals hij is en men mogelijkheden begint te onderzoeken. Het ene moment kunnen we er goed mee opschieten en het andere moment raken we gefrustreerd. 

Wat kun je doen: Probeer vooruit te kijken naar de kansen en mogelijkheden die er zijn. Probeer zaken uit. Het hoeft niet perfect te zijn. Kijk naar kleine succesvolle veranderingen die je kunt creëren. 

Fase 4: Vernieuwing

Als we verder zijn in de coronavirus crisis gaan we ook weer ontdekken welke mogelijkheden hieruit voortvloeien. Langzaam zie je dat hier en daar al gebeuren met kleine of soms grote initiatieven. Maar het is voor iedereen nu nog moeilijk in te schatten hoelang het gaat duren en hoe we hier met elkaar uit gaan komen. Je leest en hoort al geluiden over dat de wereld hierna nooit meer hetzelfde zal zijn. Dat dingen veranderen die voorheen niet voor mogelijk werden gehouden of in versneld tempo zijn ingevoerd. We gaan anders met elkaar om en zullen ook op een andere manier onze bedrijfsvoering gaan vormgeven. Zal online vergaderen een norm worden en steeds vaker gaan gebeuren? Zal het thuiswerken sneller uitgebreid gaan worden? Gaan we zelf weer medicijnen maken die nu voornamelijk uit China komen? Hoe gaan we bedrijven inrichten om in de toekomst om te kunnen gaan met dit soort situaties?

Wat kun je doen: Terug reflecteren hoe je dit proces hebt doorlopen. Wat heeft voor je werkt en wat niet. Wat neem je mee voor een volgend veranderproces dat je gaat doorlopen. En voor genieten en vieren wat je in dit proces hebt bereikt en waar je nu staat.

Tekst: Richard Hulshof van hulshoftcp.com